Pal achter het centraal station van Utrecht verrijst een nieuw stukje stad. Dit nieuwe centrum wordt de innovatieve, duurzame en groene evenknie van de historische stadskern. Met bijzondere aandacht voor een schone, aantrekkelijke en vooral ook gezonde leefomgeving.
De gemeente Utrecht werkt samen met de provincie Utrecht, het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) en het ministerie van Economische Zaken (EZ) om van Utrecht een ‘Slimme en Gezonde Stad’ te maken. Dit staat in de intentieovereenkomst die de partijen in juni 2016 met elkaar sloten. Het Living Lab (Jaarbeurskant Stationsgebied; Beurskwartier) zet 3 jaar (2016-2018) in op kennisontwikkeling en innovatief ontwerpend onderzoek op het gebied van een gezonde stedelijke leefomgeving.
Structuurvisie
Hoe komt het nieuwe centrum van Utrecht eruit te zien? En hoe maak je van dit gebied een gezond gebied? De antwoorden op deze vragen worden de komende tijd opgetekend in de structuurvisie van de gemeente. Alle keuzes, vragen en dilemma’s die spelen zijn verzameld in zeven keuzedocumenten. Deze behandelen elk een onderwerp, thema of vraag over de toekomst van het nieuwste deel van Utrecht.
- Identiteit: wat is de Utrechtse maat en vorm van stedelijkheid?
- Structuur: wat wordt de juiste mix van wonen, werken en ontspanning?
- Stad op ooghoogte: wat is er te beleven op straat?
- Gezondheid: hoe zorgen we voor een gezonde stad?
- Duurzaamheid: is een energieneutraal gebied haalbaar?
- Mobiliteit en parkeren: hoe maken we en houden we het gebied (auto)bereikbaar?
- Ontwikkelstrategie: hoe maken we onze ambities waar?
Hoe wordt Utrecht een gezonde stad?
Rode lijn in alle keuzedocumenten van de gemeente is het gezonder maken van Utrecht. In een gezonde stad, wonen gezonde mensen. Maar hoe bevorder je de gezondheid van de inwoners en bezoekers van je stad? Uit onderzoek kwamen de volgende resultaten naar voren:
- beperken of zelfs helemaal weren van autoverkeer in het centrum en stimuleren van wandelen en fietsen door brede paden met zon en schaduw
- aanwezigheid van veel kleine parkjes of juist een groter park, waar je kunt lunchen, sporten of tot rust kunt komen
- functies van gebouwen combineren, bijvoorbeeld kantoor en kinderdagverblijf, sportschool en restaurant en een juiste mix van woningen en kantoren
- groene dakbedekking voor het bergen van water en het koelen van de lucht, of bedekking met zonnepanelen voor het opwekken van energie
- voldoende aanbod van biologische supermarkten en eetgelegenheden
In alle suggesties komen vier basisprincipes voor gezond leven en werken in Utrecht steeds terug: gezonde en schone verplaatsing door de stad; mogelijkheid om te bewegen, recreëren, ontmoeten en sporten in de publieke ruimte; bevorderen van synergie tussen publieke en private ruimte en aanwezigheid van gezonde basisvoorzieningen zoals voeding, drinkwater en zorg.
Stadslab en Living Lab
De gemeente, de provincie, en ook de ministeries van IenM en EZ, willen de vele plannen op stapel niet in hun eentje ontwikkelen. Ze vragen inwoners, instellingen, ondernemers en experts naar hun ideeën en wensen. Hoe zien zij de toekomst van het nieuwe centrum voor zich? Utrechters kunnen daarom komen meedenken op de 2e etage van het stadskantoor Utrecht. Hier zijn het Stadslab van de gemeente en het Living Lab van de ministeries gevestigd.
Het Living Lab loopt tot eind 2018. Slimme en Gezonde Stad zet gedurende deze periode onder andere in op de ontwikkeling van innovaties en ontwerpend onderzoek. Het ontwerpend onderzoek krijgt vorm langs vier werklijnen. Bij iedere werklijn kunt u verder klikken naar een adviesnotitie of eindrapportage:
- Klimaatneutrale en klimaatrobuuste stad: gezonder ontwerp van steden en transitie naar schoner en stiller verkeer en vervoer in de stad (en daarmee de afname van broeikasgassen en emissies, die nadelig zijn voor de gezondheid);
- Circulaire economie: energie-efficiëntie, duurzame energieopwekking en duurzame verstedelijking;
- Duurzame en schone mobiliteit: stimuleren van schone en stille vormen van mobiliteit, zoals inzet van zero emissie stadslogistiek, elektrische voertuigen;
- Ontwerp en inrichting (gedrag): uitnodigen tot gezond gedrag in de stad.
Springlab ontwikkelde voor het Living Lab drie Playful-city concepten, die bewoners en bezoekers van het Beurskwartier op een speelse manier uitnodigen tot bewegen. In deze drie filmpjes worden de concepten nader toegelicht.
Factsheets werklijnen
Bovenstaande werklijnen zijn tevens uitgewerkt in vier overzichtelijke factsheets. In deze fraai opgemaakte pdf's leest u puntsgewijs wat elke werklijn inhoudt, welke strategieën zijn ontwikkeld en wat de vervolgstappen per werklijn zijn. Speciale aandacht gaat uit naar een vijfde factsheet, dat een werklijnoverstijgend en iteratief proces behandelt over het Beurskwartier. U vindt de factsheets hier.
Voer voor innovatie
Een voorbeeld van een van de ontwikkelingen die in samenwerking met het Living Lab Utrecht zijn opgezet, is het onderzoek Circular food economy in the city centre of Utrecht: re-using coffee waste door studenten van Wageningen Universiteit. Zij onderzochten de potentie van het telen van oesterzwammen als voedingsproduct op koffiedik, het overblijfsel van koffiebonen dat nu nog wordt verbrand. Het verslag is hier te downloaden.
Kijk voorbij je horizon
Op 24 september 2016 ging het Stadslab van de gemeente Utrecht on tour. Zo konden nog meer mensen uit de stad op een toegankelijke manier kennismaken met de plannen. In het Beatrixgebouw aan het Jaarbeursplein kwamen circa 150 mensen samen om na te denken over de onderwerpen uit alle 7 verschillende keuzedocumenten. Nog eens zo’n 150 mensen liepen binnen voor de diverse workshops en informatiestands.
Onder de vlag ‘kijk voorbij je horizon’ organiseerden onder andere de gemeente Utrecht, Rijkswaterstaat en het ministerie van IenM workshops en stadsgesprekken. Ook was er een informatiemarkt waar verschillende belanghebbenden hun visie presenteerden.
Hoe verder?
De gemeente gebruikt de feedback en suggesties van bewoners en bezoekers van het Stadslab (on Tour) en het Living Lab voor het verder uitdenken van haar structuurvisie. Stadslab on Tour vormt daarnaast de opmaat voor bewonersparticipatie in het project in de komende jaren. Het nieuwe centrum van Utrecht moet omstreeks 2030 klaar zijn.
Meer informatie
Meer informatie over de ontwikkelingen in Utrecht vindt u op de website cu2030.nl. Bureau Posad helpt de gemeente en de ministeries met de concrete uitwerking van de plannen rondom gezonde verstedelijking. Zij maakten enkele impressies van de inrichting van een gezond gebied.